İNSAN OLMAK İÇİN BURADAYIZ

O saf saf dizilmişlere yemin ederim ki, (56/1), (37/1)

O toplayıp sürenlere, (56/2), (37/2)

Ve o zikir okuyanlara, (56/3), (37/3)

Ki, İlâhınız birdir. (56/4), (37/4)

O, hem göklerin, yerin ve ikisi arasındakilerin Rabbi, hem de doğuların Rabbidir. (56/5), (37/5)

Yüce Allah "Kendisinin" ve "Yaratıcılığının" bir "Delili" olarak saf saf dizilmişler, toplayıp sürenler ve zikir okuyanlar üzerine yemin ederek, hem göklerin, yerin ve ikisi arasındakilerin ve hem de "Doğuların" tapınılacak ve uyulacak ilahı (Rabbi) olduğunu bildirmektedir.

Üzerine yemi verilen bu Ayetlerin anlamı konusunda tefsirciler arasında bir görüş birliğinin bulunmadığı yapılan çeşitli yorumlardan anlaşılmaktadır.

"Yemin ederim o meleklere, o kuvvetlere ki, saflar yapıp dizilmişler."

"...gerek bulutları sevk eden sürücü melekler gibi sevk edici ve gerek genel olarak men ve def eden uzaklaştırıcı kuvvetler bu zecir edicilerdendir."

"...Hak'tan vahiy, kitap, Kur'ân indirir, ilim ve marifet telkin ederler"

http://www.kuranikerim.com/telmalili/saffat.htm

"...Allah’ın has kulları, müminler, ona teslim olanlar "

"...kötülükten sakındıran, vazgeçirip set çekenleri."

"Uyarmak için peş peşe gelen Vahiyleri..."

https://kurantefsir.wordpress.com/2013/03/15/islamoglu-tef-ders-saffat001-082-140/

“... “Allah’ın huzurunda sıra sıra dizilip ibadetle meşgul olan, buyruğunun yerine getirilmesine hizmet eden ve zikir okuyan melekler"

"... meleklerin gök cisimlerini, en küçük bir sapmaya izin vermeksizin ilâhî buyruk ve yasalara itaat ettirmeleri, sevk ve idare etmeleri veya bütün kozmik ve dünyevî varlıkların ilâhî hüküm ve kanunlara boyun eğmelerini sağlamaları"

"...meleklerin Kur’an’ı, ilâhî kitapları (Zemahşerî, III, 295) veya ilâhî kitaplar da dahil olmak üzere Allah’ı zikir mahiyetindeki sözleri (Şevkânî, IV, 442) okumaları "

https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/sure/37-saffat-suresi

"   Bu saf bağlayanlardan maksat, Melâike-i kiram’dır. Onlar birer büyük mertebeye sahiptirler. Ve onlar kısım kısım cemaat halinde toplanırlar, saf bağlamış olarak Cenabı-ı Hakk’a kullukta bulunurlar. Mamafih bu saf saf olan zatlardan maksat, namazlarda saf bağlayan, Yüce Mâbud için secdelere kapanan müslüman gurupları da olabilir. Bunların da Allah katında büyük mertebeleri vardır. Bir de bu zatlardan maksat, Allah yolunda cihada atılan; din düşmanlarına karşı tertip olan İslâm mücahitleri de olabilir."

"...Bunlardan maksat da Meleklerdir ki, onları, şeytanları def’e çalışırlar, müminleri ruhani ilhamlarıyla hayra, iyiliklere teşvik ederler. Mamafih bu zatlardan maksat, insanları irşada çalışarak onları yasaklardan men’e gayret eden samimi din âlimleri de olabilir."

"...Bu zatlardan maksat da Cenab-ı Hak’kı zikir ve kutsamaya devam eden ve semavi kitapları Yüce Peygamberlere getirmiş olan melâike-i kiramdır veyahut Kur’an-ı Kerim’i okumaya devam eden, hükümlerine hakkıyla riayetkâr olan Müslümanlardır."

https://www.tahavi.com/saffat-suresi/

"...saf tutmuş melekler, saf tutmuş tertip üzere olan yıldız taifeleri, İbadette saf saf olanlar veya Saf tutup cihada katılanlar."

"...ilham yoluyla insanları günahlardan sakındırırlar, şeytanların insanlara taarruzuna engel olurlar (Melekler), ...bunların (yıldız taifeleri) tedbirini gören, idare eden ruhlar,  .Delil ve nasihatlarla küfür ve günahlardan sakındıranlar (İbadette saf saf olanlar), ... Atları veya düşmanları dizginleyip kontrol edenler (Cihada katılanlar)."

“...Allah’ın ayetlerini ve ilâhî ilhamları O’nun enbiya ve evliyasına getirirler (Melekler), ..Hakkın vahdet deryasında müsteğrak olan kudsî cevherler (yıldız taifeleri), ...Allah’ın ayetlerini ve hükümlerini okuyan âlimler (İbadette saf saf olanlar), ...cihad esnasında Allah'ı anan mücahitler (Cihada katılanlar)."

https://kuran-ikerim.org/304-ders-saffat-suresi-1-21-mele-i-ala-sakinleri

"...her türlü değişme yahut yenilenme [ihtiyacı] nın üstünde bulunan tutarlı bir sistem çerçevesinde düzenlenmiş olan ve bu şekilde "sıra sıra dizilmiş" varlıklara veya nesnelere benzeyen Kur'an Mesajları."

"...bir vazgeçme çağrısı ile [kötülüklerden] alıkoymasını, (Kur'an Mesajları)."

"... [bütün dünyaya] bir öğüt ve uyarıda bulunmasını: (Kur'an Mesajları)."

http://www.kuran.gen.tr/?x=s_main&y=s_middle&kid=31&sid=37

Yapılan yorumlardan çoğunluğundan ve daha sonraki Ayetlerde yer alan ifadelerden "Saf Saf" dizilmişlerin, "Toplayıp Sürenlerin" ve "Zikir" okuyanların "Melekler" oldukları ihtimalinin daha yüksek olduğu düşünülebilir.

İlgili bölümde açıklandığı gibi Meleklerin her an Yüce Yaratıcı ile "Bağlantı" halinde bulunan bir çeşit "Enerji" kaynaklı "Yapılar" oldukları ve Yüce Yaratıcının "Takdir" ettiği her şeyin gerçekleşmesini, yenilenmesini Allah'ın "İradesine" tabi olarak yerine getirdiklerinin hatırlanması gerekmektedir. Bu nedenle Meleklerin "İnsansı" bir "Yapıda" olmadıklarının dikkate alınarak Ayette saf saf olarak ifade edilenlerden de Meleklerin "İnsanlar Gibi" yan yana durmaları anlamının çıkarılmaması gerekir. Meleklerin "Saf Saf" dizilenler olarak ifade edilmesinde onların her an her yerde "Hazır" olmalarının mecazi olarak açıklandığı düşünülebilir. Yüce Allah bu "Özel Yapıları", hükmettiği "Bütün Ortamlarda" bulunan her şeyin "Yaratılması" ile ilgili işleri yürütmek üzere "Yaratmış" olduğuna yemin ederek "Meleklerin" bütün insanlara Allah'ın "Yaratıcılığı" ile ilgili "Delil" olduğunu belirtmektedir.

Buna göre Yüce Allah Meleklerin "Saf Saf" dizilerek her an "Hazır" bulunmalarını, ölüm sonrasında yeniden diriltilmiş ve yaptıkları eksiksiz olarak kendilerine hatırlatılarak "Cezalandırılmış" insanları toplayıp hak ettikleri yerlere "Sürmelerini" ve devamlı olarak Allah'ı "Anmalarını" ve Allah'ın uyarı, öğüt ve önerilerini insanlara bildirilmesi için Peygamberlere "İletmelerini" yalnız "Kendisine" ait olan "Yaratıcılığının" bir "Delili" olarak bildirmekte ve bu "Yaratıcılığı" üzerine yemin ederek Kendisinin hem göklerin hem yerin ve ikisi arasındakilerin ve hem de "Doğuların" tek "Yaratıcısı" ve "Rabbi" olduğunu bütün insanlara doğrudan bildirmektedir. Diyanet tefsirinde "Toplayıp Sürenler" olarak yer alan ifadenin "Set çeken, engelleyen" anlamında olduğu belirtilmekte ve buna göre de "Meleklerin" bütün kozmik ve Dünyevi varlıkları "İlahi" hüküm ve kanunlara boyun eğmelerini sağlamaları şeklinde yorumlandığı ve yine Diyanet tefsirine Ayette yer alan "Doğular" ifadesi ile de mevsimlere, hatta yılın her bir gününe göre güneşin farklı doğuş noktalarına işaret edildiği belirtilmektedir.

https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Sâffât-suresi/3789/1-5-ayet-tefsiri

Doğular ile ilgili bu görüş bir diğer yorumda da benzer olarak belirtilmektedir

“Muhtelif gündoğumu noktalarının (meşârik) vurgulanması, yaratılmış fenomenlerdeki sonsuz çeşitliliğin, yaratıcının birliği ve benzersizliği ile karşıtlığını sergiler”; yani yaratılanların çeşitliliğini ve yaratanın tekliğini ortaya koyar."

http://www.kuran.gen.tr/?x=s_main&y=s_middle&kid=31&sid=37

Ancak "Doğular" ifadesinin Evrende yer alan çok sayıdaki Güneş Sistemlerinin yörünge ve kendi çevresindeki dönüşleri ile bu sistemlerdeki "Gezegenlerde" Dünya'da algıladığımız gibi "Güneşin Doğuşu" olaylarına işaret ettiği düşünülebilir. Böylece Allah'ın yemin ederek belirttiği özelliklerin, Allah'ın göklerin, yerin ve bunlar arasındakilerin (Evren) ve doğuların (Evrendeki Güneşler ve Gezegenler Düzeninin) ve bu düzeni sağlayan ve yürüten "Özel" yapıların (Meleklerin) tek "Yaratıcısı" olduğunun delili oldukları bildirilmektedir.

Ayrıca bir çok Ayette, Evren’in yaratılması, ilk insanın "eşler" halinde (Âdem ve Havva) ilk olarak Gerçek Ortamda (Arş) ve "topraktan" yaratılması, eşlerin aralarında sevgi ve merhamet hislerinin oluşması, insana özel unsurların ve hislerin verilmesi (Ruh, Akıl, Gönül, Nefs), daha sonra insanların yeryüzünde çoğalmaları (yayılmaları) lisanlarının ve renklerinin giderek farklılaşması (Bu Dünya ortamında Âdem’in indirilmesinden önce yaratılmış “insansılardan” devredilen bazı gen özelliklerinin, Adem ve Havva'nın ve onlardan itibaren çoğalan "Akıllı" insanların bu ortamındaki “soylarında” farklılaşarak  devam etmesi), insanlardaki uyku hali (Ve rüyalar), insanların sürekli öğrenme, araştırma ve geçinmek için araç, gereç ve sistemler oluşturması (Allah'ın lütfundan aramalar), şimşek, rüzgar, yağmur gibi insanlara korku veren ve aynı zamanda onlardan gelecek faydalar ile insanları ümitlendiren tüm havaküre olayları ve bunların yeryüzündeki "canlı ortama" olan etkileri, göklerin ve yerin (Evrenin) içine üretilerek yayılmış her çeşit canlılar, Evrenin Allah'ın iradesi ve "buyruğu" ile oluşan ve süregelen muhteşem düzeni ve Evrenin değişmeyen yasa ve dengeleri gibi konulara Allah'a ait "deliller" olarak değinilmekte, böylece "İnsana"  kendisine verilmiş bulunan "Akıl" armağanı ile bunları ve aralarındaki ilgi ve ilişkileri araştırması ve sonuçta tüm bunların "sahibini" bulması için yol gösterilerek "ip uçları" verilmektedir. Ayetlerde yer alan konular ilgili bölümlerde ayrıca açıklanmaktadır.

Rabbinin gölgeyi nasıl uzattığını görmedin mi? eğer dileseydi, onu elbet hareketsiz kılardı; sonra biz güneşi, ona delil kıldık. (42/45), (25/45)

Sonra onu yavaş yavaş kendimize çektik. (42/46), (25/46)

Sizin için geceyi örtü, uykuyu istirahat kılan, gündüzü de dağılıp çalışma yapan, O'dur. (42/47), (25(47)

Rüzgârları rahmetinin önünde müjdeci olarak gönderen O'dur.  (42/48), (25/48)

Biz, ölü toprağa can vermek, yarattığımız nice hayvanlara ve nice insanlara su vermek için gökten tertemiz su indirdik.  (42/49), (25/49)

Andolsun bunu, insanların öğüt almaları için, aralarında çeşitli şekillerde anlatmışızdır; ama insanların çoğu ille nankörlük edip diretmiştir. (42/50), (25/50)

Birinin suyu tatlı ve susuzluğu giderici, diğerininki tuzlu ve acı iki denizi salıveren ve aralarına bir engel, aşılmaz bir sınır koyan O'dur.  (42/53), (25/53)

Sudan bir insan yaratıp onu nesep ve sıhriyet yakınlığa dönüştüren O'dur. Rabbinin her şeye gücü yeter. (42/54), (25/54)

Allah'ı bırakıp kendilerine ne fayda ne de zarar verebilen şeylere kulluk ediyorlar, inkârcı da Rabbine karşı uğraşıp durmaktadır. (42/55), (25/55)

Gökte burçları var eden, onların içinde bir çerağ ve nurlu bir ay barındıran Allah, yüceler yücesidir. (42/61), (25/61)

İbret almak veya şükretmek dileyen kimseler için gece ile gündüzü birbiri ardınca getiren de O'dur.  (42/62), (25/62)

İki deniz birbirine eşit olmaz, bu tatlıdır, susuzluğu keser, içilmesi kolaydır, şu da tuzludur, acıdır hepsinden de taze et yersiniz ve takınacağınız süs eşyası çıkarırsınız. Allah'ın lütfundan arayıp da şükretmeniz için gemilerin, denizi yarıp gittiğini görürsün. (43/12), (35/12)

Allah, geceyi gündüzün içine sokar, gündüzü de gecenin içine sokar; güneş ve ayı emri altına almıştır, her biri belirtilmiş bir süreye kadar akıp gider. İşte Rabbiniz Allah'tır. Mülk O'nundur, O'nu bırakıp da kendilerine taptıklarınız ise, bir çekirdek kabuğuna bile sahip değillerdir. (43/13), (35/13)

Eğer onları çağırırsanız, sizin çağırmanızı işitmezler, faraza işitseler bile, size cevap veremezler, kıyamet günü de sizin ortak koşmanızı reddederler sana, her şeyden haberi olan gibi hiç kimse haber veremez. (43/14), (35/14)

Ey insanlar! Allah'a muhtaç olan sizsiniz, zengin ve övülmeye lâyık olan ancak O'dur. (43/15), (35/15)

Allah dilerse sizi yok eder ve yerinize yeni bir halk getirir. (43/16), (35/16)

Bu da Allah'a güç bir şey değildir. (43/17), (35/17)

Melek: “Öyledir” dedi; Rabbin buyurdu ki: “Bu bana kolaydır. Çünkü biz, onu insanlara bir delil ve kendimizden bir rahmet kılacağız.”.  Bu, hüküm ve karara bağlanmış bir iş idi. (44/21), (19/21)

Onlar: “Bize Rabbinden bir mucize getirmeli değil miydi?” dediler, önce gelen kitaplardakinin apaçık delili onlara gelmedi mi? (45/133), (20/133)

Dinlensinler diye geceyi ve gündüzü aydınlık kıldığımızı görmediler mi? iman eden bir kavim için elbette bunda birçok ibretler vardır. (48/86), (27/86)

Biz, geceyi ve gündüzü birer ayet olarak yarattık, nitekim, Rabbinizin nimetlerini araştırmanız, ayrıca, yılların sayı ve hesabını bilmeniz için gecenin karanlığını silip aydınlatan gündüzün aydınlığını getirdik. İşte biz, her şeyi açık açık anlattık. (50/12), (17/12)

Güneşi ışıklı, ayı da parlak kılan, yılların sayısını ve hesabı bilmeniz için ona birtakım menziller takdir eden O'dur. Allah bunları, ancak bir gerçeğe binaen yaratmıştır, O, bilen bir kavme ayetlerini açıklamaktadır. (51/5), (10/5)

Gece ve gündüzün değişmesinde Allah'ın göklerde ve yerde yarattığı şeylerde sakınan bir kavim için elbette nice deliller vardır! (51/6), (10/6)

De ki: "Göklerde ve yerde neler var, bakın”, fakat inanmayan bir topluma deliller ve uyarılar fayda sağlamaz. (51/101), (10/101)

Göklerde ve yerde nice deliller vardır ki, onlar bu delillerden yüzlerini çevirip geçerler. (53/105), (12/105)

Sizin yaratılmanız ve diriltilmeniz, ancak tek bir kişinin yaratılması ve diriltilmesi gibidir. Unutulmasın ki, Allah her şeyi bilen ve görendir. (57/28), (31/28)

Bilmez misin ki Allah, geceyi gündüze ve gündüzü geceye katmaktadır. Güneşi ve ayı da buyruğu altına almıştır, bunların her biri belli bir vadeye kadar hareketine devam eder. Ve Allah, yaptıklarınızdan tamamen haberdardır. (57/29), (31/29)

Çünkü Allah, hakkın ta kendisidir; O'ndan başka taptıkları ise hiç şüphesiz bâtıldır. Gerçekten Allah çok yüce, çok uludur. Gerçekten Allah çok yüce, çok uludur.  (57/30), (31/30)

Size delillerini göstermesi için, Allah'ın lütfuyla gemilerin denizde yüzdüğünü görmedin mi? şüphesiz bunda, çok sabreden, çok şükreden herkes için ibretler vardır. (57/31), (31/31)

Onlar, gökte ve yerde önlerine ve arkalarına bakmıyorlar mı? dilesek onları yere batırırız, ya da üzerlerine gökten parçalar düşürürüz, şüphesiz bunda yönelen her kul için bir ibret vardır. (58/9), (34/9)

İçinde dinlenesiniz diye geceyi, görmeniz için de gündüzü yaratan Allah'tır. Şüphesiz Allah, insanlara karşı lütufkârdır, fakat insanların çoğu şükretmezler. (60/61), (40/61)

Gece ve gündüz, güneş ve ay Allah'ın ayetlerindendir. Eğer Allah'a ibadet etmek istiyorsanız, güneşe de aya da secde etmeyin, onları yaratan Allah'a secde edin! (61/37), (31/37)

Gökleri, yeri ve bunların içine yayıp ürettiği canlıları yaratması da Allah'ın delillerindendir, O dilediği zaman bunları bir araya toplamaya da kadirdir. (62/29), (42/29)

Yeryüzünde O'nu âciz bırakamazsınız, Allah'tan başka bir dostunuz ve bir yardımcınız da yoktur. (62/31), (42/31)

Denizde dağlar gibi akıp gidenler de Allah'ın delillerindendir. (62/32), (42/32)

Dilerse O, rüzgârı durdurur da onun üstünde kalakalırlar, elbette bunda çok sabreden, çok şükreden herkes için ibretler vardır. (62/33), (42/33)

Yahut yaptıkları yüzünden onları helâk eder, birçoğunu da affeder (kurtarır). (62/34), (42/34)

Kesin olarak inananlar için yeryüzünde ayetler vardır. (67/20), (51/20)

Kendi nefslerinizde de öyle. Görmüyor musunuz? (67/21), (51/21)

Semada da rızkınız ve size vadedilen başka şeyler vardır.  (67/22), (51/22)

Göğün ve yerin Rabbine andolsun ki bu vaat, sizin konuşmanız gibi kesin ve gerçektir.  (67/23), (51/23)

O, geceyi, gündüzü, güneşi ve ayı sizin hizmetinize verdi. Yıldızlar da Allah'ın emri ile hareket ederler.  Şüphesiz ki bunlarda aklını kullananlar için pek çok deliller vardır. (70/12), (16/12)

Allah gökten bir su indirdi ve onunla yeryüzünü ölümünden sonra diriltti, şüphesiz ki bunda dinleyen toplum için bir ibret vardır. (70/65), (16/65)

Kuşkusuz sizin için hayvanlarda da büyük bir ibret vardır, zira size, onların karınlarındaki fışkı ile kan arasından, içenlerin boğazından kolayca geçen halis bir süt içiriyoruz. (70/66), (16/66)

Hurma ve üzüm gibi meyvelerden hem içki hem de güzel gıdalar edinirsiniz, işte bunlarda da aklını kullanan kimseler için büyük bir ibret vardır.  (70/67), (16/67)

Rabbin bal arısına: “Dağlardan, ağaçlardan ve insanların yaptıkları çardaklardan kendine evler edin. Sonra meyvelerin her birinden ye ve Rabbinin sana kolaylaştırdığı yaylım yollarına gir” diye ilham etti. (70/68), (16/68)

Onların karınlarından renkleri çeşitli bir şerbet çıkar ki, onda insanlar için şifa vardır, elbette bunda düşünen bir kavim için büyük bir ibret vardır. (70/69), (16/69)

Gökten uygun bir ölçüde yağmur indirip onu arzda durdurduk. Bizim onu gidermeye de elbet gücümüz yeter. (74/18), (23/18)

Böylece onun sayesinde sizin yararınıza hurma bahçeleri ve üzüm bağları meydana getirdik, bunlarda sizin için birçok meyveler vardır ve siz onlardan yersiniz. (74/19), (23/19)

Tûr-i Sînâ'da da yetişen bir ağaç daha meydana getirdik ki, bu ağaç hem yağ hem de yiyenlerin ekmeğine katık edecekleri (zeytin) verir.  (74/20), (23/20)

Hayvanlarda sizin için elbette ibretler vardır, onların karınlarındakinden size içiririz, onlarda sizin için birçok faydalar daha vardır; etlerinden de yersiniz.  (74/21), (23/21)

Onların üzerinde ve gemilerde taşınırsınız.  (74/22), (23/22)

Sizi topraktan yaratması, Allah'ın delillerindendir, sonra siz yayılan insanlar oluverdiniz. (84/20), (30/20)

Kaynaşmanız için size kendinizden eşler yaratıp aranızda sevgi ve merhamet peyda etmesi de Allah'ın delillerindendir, doğrusu bunda, iyi düşünen bir kavim için ibretler vardır. (84/21), (30/21)

Allah'ın delillerinden biri de gökleri ve yeri yaratması, lisanlarınızın ve renklerinizin değişik olmasıdır, şüphesiz bunda bilenler için dersler vardır. (84/22), (30/22

Gece olsun gündüz olsun, uyumanız ve Allah'ın lütfundan aramanız da Allah'ın delillerindendir, gerçekten bunda, işiten bir kavim için ibretler vardır. (84/23), (30/23)

Yine Allah'ın delillerindendir ki, size korku ve ümit vermek üzere şimşeği gösteriyor, gökten su indirip ölümünün ardından arzı onunla diriltiyor, doğrusu bunda, aklını kullanan bir kavim için dersler vardır. (84/24), (30/24)

Göğün ve yerin Allah'ın buyruğu ile durması da Allah'ın delillerindendir. (84/25), (30/25)

Size rahmetinden tattırsın, emriyle gemiler yüzsün, fazlından arayasınız ve şükredesiniz diye müjdecileri olarak rüzgârları göndermesi de Allah'ın delillerindendir. (84/46), (30/46)

Allah O'dur ki, rüzgârları gönderir, bunlar da bulutu kaldırır, derken, Allah onu gökte dilediği gibi yayar ve parça parça eder; nihayet arasından yağmurun çıktığını görürsün. Allah dilediği kullarına yağmuru nasip edince, onlar seviniverirler. (84/48), (30/48)

Oysa onlar, daha önce, üzerlerine yağmur yağdırılmasından iyice ümitlerini kesmişlerdi.  (84/49), (30/49)

Allah'ın rahmetinin eserlerine bir bak: Arzı, ölümünün ardından nasıl diriltiyor! şüphesiz O, ölüleri de mutlaka diriltecektir. O, her şeye kadirdir.  (84/50), (30/50)

Andolsun ki, bir rüzgâr göndersek de onu sararmış görseler, ardından muhakkak nankörlüğe başlarlar.  (84/51), (30/51)

Şüphesiz göklerin ve yerin yaratılmasında, gece ile gündüzün birbiri peşinden gelmesinde, insanlara fayda veren şeylerle yüklü olarak denizde yüzüp giden gemilerde, Allah'ın gökten indirip de ölü haldeki toprağı canlandırdığı suda, yeryüzünde her çeşit canlıyı yaymasında, rüzgârları ve yer ile gök arasında emre hazır bekleyen bulutları yönlendirmesinde düşünen bir toplum için birçok deliller vardır. (87/164), (2/164)

Göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri ardınca gelip gidişinde aklıselim sahipleri için gerçekten açık ibretler vardır. (89/190), (3/190)

Ayetlerde verilen örneklerin "Kolayca Anlaşılabilmeleri" için genellikle insanların içinde yaşadıkları bu ortamda her an görüp deneyledikleri olaylar ve oluşumlar ile ilgili oldukları görülmektedir. Bu konuda her insanın farkında olmadan her an deneylediği gibi, "Buyruğu" altına aldığı güneşin ve ayın hareketleri ile gece ve gündüzün meydana gelmesine, insanların bu ortamdaki yaşamlarını kolaylaştırmak üzere geceyi "Dinlenme" zamanı olarak ve gündüzü ise diğer faaliyetler için aydınlık olarak "Yapılmasına", Yer Kürenin hareketlerine bağlı olarak gölgelerin değişmesine, göklerde var ettiği takım yıldızlara (Burçlara) ve orada bulunan Güneşlere ve Aylara dikkat çekilerek belli bir "Vadeye" kadar devam edecek olan bu oluşumlar üzerinde düşünülmesi ve tüm bu olayların tüm "Gerçeklerin" ve her şeyin (Hakkın) ta kendisi olan, insanların Allah'tan başka taptıklarının ise hiç şüphesiz geçersiz ve değersiz (Bâtıl) olan ve "Gerçekten çok yüce, çok ulu" olan Allah tarafından meydana getirildiklerinin anlaşılması önerilmektedir.

Bilindiği gibi insanlar yaklaşık 5.000 yıl önce yer yüzü, güneş ve diğer gezegenler konusunda bilgi sahibi olabilmişlerdir. Eski Mısır Medeniyeti döneminde yapılan piramitlerin incelenmesi sonucunda bu yapıların konumlarının ve ışık düzeneklerinin Güneşin hareketleri ve bazı takım yıldızlar ile ilişkili olduğunu göstermektedir. İnsanın Dünya'da Yaratılması bölümünde belirtildiği gibi, yaklaşık 15-20.000 yıldan beri bu ortamda bulunan "Akıllı İnsan" türünün "Akıl Kullanma" becerisinin gelişmesi ile bu ilk örneklerden sonra gece ve gündüz olayı yanında Dünya ortamının da yer aldığı "Güneş Sistemi" olarak adlandırılan ortamlar ve bunun ötesi ile ilgili bilgilerin elde edilmesi mümkün olmuştur. Güneşin ilk zamanlardan beri insanların inançları üzerinde etkisinin olduğu bilinmektedir. İnanç ve güneş ilişkisi ile ilgili özet bir derleme Güneşin inanç konusundaki önemini açıklamaktadır.

http://www.reviewofreligions.org/2306/ancient-sun-worship/

Ayetlerde Allah'a dair delillere dikkat çekilirken Güneş ve dolayısı ile Evren ile ilgili olarak Allah'ın "yaratıcılığına" dair gerçekler ile ilgili açıklamalar yapılmakta ve insanlardan Evren ve Evreni oluşturan yapılar üzerinde düşünmeye ve sonuçta "yaratılışın" nasıl gerçekleştiğini anlamaya çalışmalarının beklendiği anlaşılmaktadır.

Bu gelişmeler sonucunda ulaşılan bilgilerin "Değerlendirilmesi" bize bu ortamların nasıl meydana geldiklerini de düşündürmekte ve Akıllı İnsanlardan bu "Asıl" sorunun cevabının aranması ile bütün bunların "Yaratıcısının" insanların "Rabbi" olan Allah olduğunun anlaşılması ve "Mülk Sahibi Allah" olgusunun aranması ve algılanması beklenmektedir. Tüm Evren ve Dünya ortamının  “Yaratıcısı” doğal olarak tüm Evren ve Dünya ortamının "Sahibi" yani "Mülkün Sahibi" olmaktadır. Bu gerçek ortada iken insanların akıllarını işletmeyip diğer her hani bir şeye "Güç" izafe ederek ona "Tapınmalarının" ne kadar anlamsız olduğuna dikkat çekilmektedir. Verilen örnekte bu tapınılan "şeylerin" bir "Çekirdek Kabuğuna" bile sahip olmadıklarının, yani Evrendeki diğer varlıklara göre böyle "küçük" ve basit sayılabilecek bir şeyi bile tasarlayıp "yaratmalarının" mümkün olmadığı "gerçeğinin" üzerinde düşünülmesi gerektiği hatırlatılmaktadır.

Yüce Allah "Bir Süre" için bu Dünya ortamına "İndirdiği" insanların bulundukları çevre ile ilgilenerek bilgi sahibi olmalarını beklemektedir. Günümüze göre geçmiş zamanlarda yaşamış ola "Akıllı" insanlar elde ettikleri her yeni bilgiyi ve deneyimlerini "Biriktirerek" ve bu birikimlerini yine "Akıllarını" işleterek "Buldukları" çeşitli araç ve gereçleri kullanarak sonradan gelecek insanlara "Devrederek" giderek artan bir hızda ve hacimde bir "Bilgi Alt Yapısını" oluşturmuşlardır. İşte bu süreçte ilk ilgilerini çeken olaylardan birisi de Güneş, Ay ve yıldızlar olmuş, bunların aldıkları şekiller ve bu şekillerin bir çeşit tekrarlanmalarından hareket ederek "Zaman” konusunda bazı sonuçlara ulaşmış oldukları bilinmektedir. Çok basitçe yaptıkları işleri ve çevresel değişimleri düzene sokmak, tanımlamak ve anlamak açılarından gece ve gündüz olayının tekrarlanmasından ve onları "Sayısal" olarak ifade ederek bu bilgilerden yararlanmaya, başlamışlardır. Yüce Allah Ayetlerinde bu duruma dikkat çekmekte ve insanların bu ortamdaki yaşantıları açısından önemli olan bu "Yaratılışların" Evren ve Dünya ortamının oluşturulması sırasında "Bir Gerçeğe Binaen Takdir" ettiğini ve bir şekilde bu ortamı oraya gönderdiği insanlar için "Hazırladığını" ve bu şekilde açıkladığı Ayetlerinin ancak "Bilen" toplumlar tarafından anlaşılabileceği hatırlatılarak belirtilen Yaratılışların Yüce Allah'ı ve "Yaratıcılığını" açıklayan birer "Delil" olarak düşünülmesinin gerektiği bildirmektedir.

Sahip oldukları bilgilerin yetersizliği ve önceki peygamberlerin bildirdiklerinin "unutulması" gibi nedenlerle Allah'a ve "yaratıcılığına" inanmakta zorlananların Hz.Muhammed'in kendilerine bir "mucize" getirmesinin gerektiğini belirterek bu durumu inkarları için bir dayanak veya bahane olarak ileri sürdükleri belirtilmektedir. Ayetlerde bu bahaneler ile ilgili olarak gece ve gündüzün meydana gelmesinin, uzunluklarının belli bir "Düzen" çerçevesinde değişmesinin ve göklerde ve yerde "Yarattığı" şeylerin Allah'ın "Ayeti" olduğuna (Alâmeti, işareti, mucizesi) işaret edilmekte ve Allah'a dair "Delillerden" oldukları bildirilmektedir. Yaptıkları gözlem ve araştırmaların birikimi sonucunda Evren ile ilgili "Bilgiye" sahip olan ve sahip oldukları bilgiler ile "Ayetlerini" anlayıp onları yalanlamaktan sakınan toplumlar için elbette Yüce Allah'ı ve "Yaratıcılığını" açıklayan nice deliller bulunduğu bir defa daha tüm "Akıllı" insanlara hatırlatılmaktadır.

Ayrıca, bu tapınılan şeylerin yapılan çağrıları işitmeyecekleri, cevap vermeyecekleri ve Kıyamet zamanında Allah'a ortak koşmanızın nedeni olduklarını reddedeceklerine işaret edilerek bu anlayışta olan insanlar halen bu ortamda yaşıyor iken "Uyarılmakta" ve böylece bu yanlış anlayışlarından vaz geçip "Allah’ı" tanımaları beklenmektedir. Bu anlamda tüm insanlara bu Dünya ortamında sahip oldukları şeyler nedeniyle kendilerini zengin ve övülmeye layık görmelerinin gerçek ve doğru olmadığı, insanların her konuda Allah'a "Muhtaç" bulundukları ve zengin ve övülmeye layık olanın yalnızca Allah olduğu hatırlatılmaktadır. Allah, "Dilerse" insanların nefslerine yenilip bu hatırlatmaları dikkate almamaları halinde onları "Yok" edeceğine ve bunun Kendisi için "Güç" bir şey olmadığına önemi nedeniyle ayrıca dikkat çekmektedir.

Özellikle Kur’an’ın "tüm insanlara" iletilmesinin ve ayrıca Meryem’in İsa’ya hamile kalması olayının da Allah'a bir "Delil" olduğunu tüm insanlara açıklamaktadır.

Ayetlerde Allah göklerde ve yerde yarattığı şeylerde neler olduğuna bakılmasını, oradaki nice "Delillerin" fark edilmesini "Akıllı İnsanlardan" beklemektedir. “Allah’a” ve "Yaratıcılığına" delil olarak göklerde ve yerde yaratılmış olan şeylere, göklerin ve yerin yaratılmasına ve bunların içine yayıp ilk olarak "sudan" ürettiği canlılara, "İnsanın” bu ortamdaki varlığına, İnsanların dillerinin ve renklerinin farklı olmasına ve en dikkat çekici olarak da bütün bu yaratılanlarını “Dilediği" zaman "Bir Araya" toplamaya "Kadir" olduğuna dikkat çekilmektedir. Bütün bu "Yaratılış" düzeninin ihtişamına ve Allah'ın "Yaratıcı Gücüne" işaret edilerek, yaratılmışların "Yaratan" karşısındaki "Aciz" durumu insanlara gösterilmekte ve Allah’ın İnsanların bu ortamı ve "Yaratılış" ile ilgili bütün konuları "Anlama" gayretlerinde onlara en yakın bir "Dost" ve "Yardımcı" olduğu hatırlatılmaktadır. Böylece "Akıllı İnsanların" kendilerine lütfedilen "Akıllarını" işleterek bu "Deliller" üzerinde düşünmesi ve çalışması halinde, insanların "Allah’ı ve Yaratıcılığını" anlayabileceği belirtilmektedir.

Bu ifadelerden insanların bu ortamdaki yaşantıları sırasında her an deneylemekte olduğu Evren görüntüsü ile içinde bulunduğu yer yüzü ortamındaki tüm "Varlıkların" ve "Canlıların" nasıl meydana geldikleri ve bu Evren ve Dünya ortamının nasıl "Sona Ereceği" üzerinde düşünmelerinin önerilmekte olduğu görülmektedir. Bu durumun incelenmesi ile Evren ve bu Dünya ortamındaki "Her Şeyin" bir "İrade" tarafından tasarlanıp "Yaratıldığı" aklını kullanan her "İnsan" tarafından anlaşılabilecektir. Allah Evren ve Dünya ortamındaki her şeyi Yaratıcılığının "Delili" olarak bizlere göstermektedir. Bize düşen bu durumu anlayıp Allah'ı "Tanımak" ve Allah'ın güç ve iradesine "Teslim Olmak" olarak ifade edilebilir.

Ayette "Onlar, gökte ve yerde önlerine ve arkalarına bakmıyorlar mı?" şeklinde öneride bulunarak insanların mutlaka etrafındaki her şey ile ilgilenmeleri gerektiği ve ancak bu şekilde bir fikir edinmeye başlayabilecekleri hatırlatılmaktadır. Öte yandan, aklını kullanmayıp önerilerine uymayan ve bu nedenle tüm bu yaratılanları anlamamakta direnen insanlara "Her Şeyin" yaratıcısı olarak "Dilesek onları yere batırırız, ya da üzerlerine gökten parçalar düşürürüz" ifadesi ile uyarı yapılmakta ve bu uyarının üzerinde düşünülmesi beklenmektedir. Geçmiş zamanlardan kalan izlerin incelenmesi sonucunda yeryüzüne oldukça önemli sayılarda "Göktaşları" düştüğü, halen bu durumun sürdüğü ve atmosfer ötesinde uzay alanlarında bu tür "Parçaların" yoğun bir biçimde hareket halinde bulunduğu bilinmektedir. Allah, tüm bu olayların "Kendi Kontrolünde" bulunduğunu ve "Dilerse" akıllarını kullanıp yapılan uyarıları dikkate almamakta ısrar etmeyi sürdüren insanların üzerine düşüreceğini yine "Dilerse" gökleri, yeri ve bunların içine yayıp ürettiği canlıları bunları bir araya "Toplamaya" muktedir olduğunu hatırlatmaktadır.

Gerçekten Ayetlerde, bu uyarıları dikkate alıp üzerinde düşünen insanların verilen öneri ve uyarılardan "ibret" alarak Allah’ı anlayacakları "Kesin olarak inananlar için yeryüzünde ayetler vardır" ve "Şüphesiz bunda yönelen her kul için bir ibret vardır" ifadeleri ile tüm insanlara anlatılmaktadır. Delil olarak insanlara Ayetler ile iletilen örneklerde gökten su indirilmesi ve bununla ölümünün ardından arzın (yeryüzü) diriltilmesi (bitkilerin döngüsü), birisinin suyu tatlı ve diğerinin suyu acı olan iki denizin aralarına yerleştirilen "Aşılamaz" engel nedeniyle sularının birbirlerine karışmaması, İnsanın bir "Su" dan yaratılması ve soy ve akrabalık yakınlıklarının buna göre bilinip belirlenebilmesi, hayvanların karnında sindirilen şeylerden oluşan atıklarından ve kanından ayrışarak süzülüp gelen ve insanlara gıda ve fayda sağlayan saf ve lezzetli süt çıkarması, hurma ve üzüm gibi meyvelerden hem içki hem de güzel gıdalar elde edilmesi, "Dağlardan, ağaçlardan ve insanların yaptıkları çardaklardan kendine evler edin. Sonra meyvelerin her birinden ye ve Rabbinin sana kolaylaştırdığı yaylım yollarına gir” diye ilham ettiği arılardan insanlar için "şifa" olarak renkleri çeşitli bir şerbet (bal) çıkarması gibi konulara işaret edilmekte ve insanlardan bütün bunlar üzerinde düşünerek "ibret" almaları beklenmektedir.

Burada değinilen konular arasında meyvelerden "içki" elde edilmesi ve bal arılarının hayat düzeni ile ilgili açıklamaların özellikle incelenmesi gerekmektedir. Çünkü burada belirtilen "içki" kelimesi ile örnek olarak hurma ve üzüm gibi meyvelerin "sularının" insanlar için hoş bir "içecek" olduğuna işaret edilmektedir. Ancak, insanların bu meyve suları üzerinde yaptığı uygulamalar ile elde ettikleri “alkollü" içecekler de genellikle "içki" olarak tanımlanmaktadır. Bu nedenle burada değinilen içki tanımlamasından Allah'ın insanlara bir lütuf olarak ve onlar için "faydalı" olan meyve suyunun anlaşılması gerekmektedir. Çünkü insanların bu "doğal" içecekler üzerinde bazı uygulamalarla yapılarında daha çok "keyif" almak için değişiklik yaparak insan sağlığı açısından bir yarar sağlamayan aksine çok çeşitli hastalık veya olumsuz durumlara yol açan alkollü içecekleri ürettikleri bir gerçektir. Bu durumun "Şeytan'ın" insanın Ruhuna eklediği duygular arasında bulunan "doyumsuzluk" dürtüsü nedeniyle meydana geldiği söylenebilir. Zira doyumsuzluk dürtüsü hemen her konuda insanlara "yetinme" duygusunun köreltilmesine ve istekleri yerine gelse bile hep daha fazlasını "istemesine" neden olmaktadır. Böylece insanlar “Akıllarını” kullanıp bu gibi durumları "fark edebilecek" yeteneğe sahip olmalarına rağmen, Akıl unsuru yerine sınırsız istekleri dürtükleyen "nefslerine" göre davranmaya yönelmekte ve "istemese de" Şeytan'ın yönlendirdiği şekilde davranabilmektedir.

Diğer taraftan Yüce Allah bal arılarının durumunu da yaratıcılığına" örnek olarak açıklamaktadır. Bu konularda Arılar üzerinde yapılan bilimsel araştırmalar ile, arıların tümünün "muhteşem" bir "düzen" içinde kendilerine verilen "görevleri" eksiksiz ve tüm topluluk tek bir "bilinç" ile hareket ederek mükemmel bir şekilde yerine getirdikleri ve sonuçta insanlar için çok yararlı olan "Bal" üretimini gerçekleştirdikleri saptanmış bulunmaktadır. Benzer şekilde karıncaları da "birlikte" hareket ederek olağanüstü işleri başardıkları bilinmektedir.

Yüce Allah "yaratıcılığına" dair "delil" olmak üzere, bu Dünya ortamına bir süre yaşamaları için "indirdiği" insanların buradaki yaşamları açısından gerekli olabilecek her türlü olanakları hazırladığının bir işareti olarak "yağmur" olayına dikkat çekmektedir. Buna göre yağan yağmur sularını yeryüzünde "durdurduğunu", böylece bu ortamın tüm "yaşamsal" dengelerinin sağlanması açısından çok önemli olan "su döngüsünü" hazırladığını açıklamaktadır. Dünya ortamına yağan yağmurların yeryüzündeki yapısal "dönüşümlerinin", her "halinin" buradaki yaşam yapılarına olan etkilerinin ve bütün işlemlerin gerçekleşmesi sonucunda hiçbir "kayba" uğramadan bu dönüşümleri sürdürmesinin Yüce Yaratan'ın "muhteşem" bir "tasarımı" ve "yaratıcılığının" en somut delillerinden birisi olduğu bütün insanlara bildirilmektedir. Bu arada Allah'ın insanlar için "hazırladığı" bu Dünya ortamında "kurduğu" ve her an Allah'ın "iradesine" tabi olan muhteşem ve "kusursuz" düzen ve "koyduğu" kurallar gereğince, yeryüzünde buharlaşarak gaz haline dönüşmüş olan "suyu" taşıyan bulutları rüzgârın esmesi ile gökyüzüne "kaldırarak" onları gökte "yağmurun yağacağı" bölgelere doğru yaydığı (gönderdiği) ve parça parça ederek arasından yağmuru (suyu) hiç bir damlası diğerine "değmeden" damlalar halinde yeryüzüne "indirdiği" açıklanmaktadır. Böylece insanların her zaman gördükleri, yaşadıkları ve "olağan" bir olay olarak karşıladıkları yağmurun gökyüzünden yere inmesi ve buna bağlı olarak Dünya ortamındaki "su döngüsünün" Allah'a dair önemli bir "delil" olduğuna işaret edilmektedir.

Burada Allah'ın "İradesinin" varlıklar üzerindeki etkisinin anlaşılması açısından Evren ve Dünya ortamını oluşturan bütün "varlıkların" atom altı parçacıklarının Yüce Yaratan ile her an ve kesintisiz olarak iletişim halinde bulunduklarının hatırlanması ve unutulmaması gerekmektedir. Zira atom altı parçacıkların Allah'a ait delillerin en somut örneği olabileceği yapılan bilimsel araştırmalardan anlaşılabilmektedir. Bu konuda "Evrenin ve Dünyanın Yaratılışı" bölümünde açıklayıcı bilgi bulunmaktadır.

Yüce Yaratan yağmuru "dilediği" kullarına göndermekte (nasip etmekte) olduğunu, böylece üzerlerine yağmur yağdırılmasından iyice ümitlerini kesmiş olanların seviniverdiklerini bildirmektedir. Buna göre rüzgârın "belirlenen" zamanda ve bölgelerde yağmur taşıyan bulutları yağmurun "indireceği" bölgelere iletmesini (yönlendirilmesini) sağlayan havaküre olaylarının işleyişindeki "kusursuz düzenin", yani Ayet’ teki ifade ile Allah'ın dilediği kullarına yağmuru nasip etmesinin, şu andaki bilgilerimize göre kesin bir ifade ile açıklanması mümkün bulunmamaktadır.

Bu çerçevede Yüce Yaratan, yağmurun sayesinde insanların yararlandıkları hurma bahçeleri ve üzüm bağları meydana getirdiğini, bunlarda birçok meyveler bulunduğunu ve insanların onlardan yediklerini, ayrıca Tûr-i Sînâ'da da (Sina Dağı) yetişen bir ağaç daha meydana getirdiğini, bu ağacın hem yağ hem de yiyenlerin ekmeğine katık edecekleri “zeytin” verdiğini hatırlatmaktadır.

Ayrıca bu ortamdaki bitkisel yaşama işaret ederek insanlara olan merhametinin bir "eseri" olarak yağmurun (rahmet) yeryüzündeki bütün bitki örtüsünü "ölümünden" sonra nasıl yeniden "dirilttiğine" dikkat çekmekte ve bütün insanlara da ölümlerinden sonra onların da yeniden diriltileceklerini, zira Allah'ın her şeyi gerçekleştirmeye gücünün bulunduğunu ve yettiğini (kadir olduğunu) hatırlatmaktadır. Bütün bu delillere ve yapılan uyarılara rağmen, insanların yağmur ile gelişen mahsullerinin onları "sarartacak" bir rüzgâr esmesi halinde, bu rüzgârın da Allah'ın "iradesi" dahilinde olduğunu unutarak, isyan edip nankörlük yapacakları açıklanmaktadır.

Bu nedenle insanlardan karşılaştıkları "olumsuz" durumlar nedeniyle her şeyin Yüce Yaratan'ın "iradesine" göre gerçekleştiğini kabul edip sabır göstermeleri, isyana yönelip nankörlük etmemeleri ve bu olumsuzlukların nedenlerini araştırarak tekrarlanmaması içi gayret göstermeleri ve bunun için de Allah'tan "yardım" istemelerinin gerektiği bildirilmektedir.

Allah, bu ortamda yaratmış olduğu hayvan türlerine de dikkat çekerek onları sahip oldukları "niteliklerinin" insanların bu ortamdaki yaşamları açısından önemli "unsurları" hazırladıklarını açıklamaktadır. Buna bir örnek olarak onların "karınlarındakilerden" meydana gelen ve beslenmelerinde çok faydalar sağlayan "sütlerini" insanlara "içirdiğini" bildirmekte ve insanların etlerinden de yediklerini, ayrıca bir yere gitmek için üzerlerine bindiklerini veya eşyalarını taşıdıklarını hatırlatmaktadır. Buna göre Yüce Yaratan, bu ortamdaki hayvanları neden bildiğimiz "şekillerde" yaratmış olduğunu üzerinde düşünmeleri için insanlara açıklamaktadır. Ayrıca, diğer bazı Ayetlerde de bildirdiği gibi, insanlara deniz, göl veya su yolu gibi oluşumları incelemeleri ve taşıdıkları özellikleri anlayıp özellikle üzerlerinde başka yerlere ulaşabilmelerini sağlayacak taşıtlar (Gemi) yapmalarında yardımcı olduğuna da dikkat çekmektedir.

Allah Ayetlerinde verdiği örneklerde insanlara özellikle içinde bulunduğu ortamın “Yaratıcılığının" en önemli delillerinden birisi olduğunu hatırlatmakta, bu "Gerçeği" yaşadığı ortamdaki değişimlerin ve oluşumların "İncelenmesi" ile anlayabileceklerine işaret etmekte ve onlardan Akıllarını kullanarak bu sonuca ulaşmalarını beklemektedir. Bu anlamda gece ve gündüzün insanların bu ortamdaki yaşantılarına uygun olarak düzenlendiğine ve bu değişimlerden yararlanılarak yaratılışın en asıl unsuru olan "Zamanın" anlaşılmasının kolaylaştırıldığı ve geçen zamanın sayı ve hesabının yapılması ile insanların yaşantılarının bir düzene sokulmasının mümkün kılındığına dikkat çekilmektedir. Bu anlamdaki araştırma ve incelemeler için Allah'ın geceyi, gündüzü, güneşi ve ayı ve de yıldızları diğer bir ifade ile tüm Evreni sınırsız olarak insanların hizmetine verdiği hatırlatılmaktadır.

Nitekim insanlara ayrıca gökyüzünde de (Semada da) yaşamları için yararlanılacak şeyler (rızkınız) ve "vaat edilen başka şeyler" bulunduğu hatırlatılmaktadır. Buna göre, insanların akıllarını kullanarak tüm Evreni araştırmaları halinde, Evrende insanların faydalanacakları "şeylerin" ve "vaat edilen başka şeylerin" bulunduğunu anlayacakları, bunların Allah'ın tartışılamaz birer "delili" olduğu ve bu delillerin insanları "Yaratılış" ve "Tek Yaratan" ile ilgili somut gerçeklere ulaştıracakları bildirilmektedir. Yüce Allah bu durumun insanların konuşmaları gibi kesin ve gerçek olduğunu, Kendisinin "yaratmış olduğu" Evren'in gerçekliğine yemin ederek, bütün insanlara iletmektedir. Böylece insanlara, gerektiğinde bütün bu ortamlarda yaşamlarını sürdürmek ve kendilerine "vaat edilen" en üstün anlayışa yani "yaratılışın sırlarına" ulaşmak için, nesiller boyu sürse de Dünya ötesi olan "Uzay" ve "Evren" ile ilgili araştırmalarda bulunmaları öğütlenmekte ve özendirilmektedir. Yüce Allah aynı zamanda Kur’an’da çok defa uyarı yaparken ve öğüt verirken "vaat edilen başka şeyler" olarak ifade ettiği berzah, kıyamet, cennet ve cehennem gibi insanların ölüm sonrasında "yaşayacakları" ortamların Allah’a ait “deliler" olarak "kesin" ve "gerçek" olduklarına da, yaratmış olduğu Evren'in gerçekliğine yemin edilerek işaret etmektedir.

İnsanların ilk ulaşım araçlarından birisi olarak geliştirdikleri teknelerin (Gemilerin) su üzerinde durabilmesinin ve yine Allah'ın bir "Delili" olan rüzgârdan yararlanarak suda hareket etmesinin, Evren ve Dünya ortamlarının yaratılmasını ve sürdürülmesini sağlayan "Düzenin" de (Allah'ın Kanunları) yaratıcısı olarak, Allah'a dair bir "Delil" olduğu açıklanmaktadır. Yüce Allah dilerse o gemileri yüzdüren rüzgârı durdurabileceğini, Allah'ın kurduğu "Düzene" göre hareket eden günümüzdeki gemiler dikkate alındığında onların yüzmelerini sağlayan düzeneklerin çalışmasını durdurabileceğini veya yaptıkları yüzünden o gemilerde bulunanları yok edip mahvedeceğini (Helak), birçoğunu da affederek kurtarabileceğini hatırlatmakta ve bunda da sabırla incelenmeleri halinde, herkes için Allah'a dair öğrenilecek şeyler (İbretler) olduğu hatırlatılmaktadır.

İnsanların ilk ulaşım araçlarından birisi olan gemilerin güvenle hareket edebilmeleri için Evren ve Dünya ortamında geçerli olan "Düzenin" kurallarından yararlanarak geliştirdikleri yön bulma ve seyir esasları hava ve uzay ulaşımında aynen kullanılmaktadır. İnsanlar gemi üzerinde çok uzun zaman deneyim kazanmışlar ve elde ettikleri bilgiler ile havaya ve uzaya açılım mümkün olmuştur.

İnsanların ulaştıkları bu ve benzer “çözümler”, Allah’ın insana verdiği "Akılın" nasıl gelişerek kullanılmasının gerektiğini açıklayan Allah’a ait bir işaret (delil) olarak değerlendirilmelidir. Ancak yararlanılan "Düzenin Kurallarında" hata yapılması halinde yürütülen işlerin durması da Allah'ın düzeninin kuralları gereği olduğu unutulmamalı ve bütün bunların Allah'a dair birer "Delil" oldukları hatırlanmalıdır. Buna göre, Evren ve Dünya ortamındaki "Uyumda" ve "Düzende", Ayetlerde işaret edilen delillerde, sabırla incelenmeleri halinde, herkes için Allah'a dair öğrenilecek şeyler (İbretler) olduğu bildirilmekte ve onları anlayıp Allah'a "Şükredenlerden" olunması bütün insanlardan beklenmektedir.

Ayetlerde örneklerle açıklanan bütün bu "gerçeklerin", Allah'ı ve "yaratıcılığını" gösteren "yeryüzündeki deliller" olduklarına işaret edilmekte ve bunlardan daha etkili bir "delil" olarak da insanlara kendi "Benlikleri" ile ilgili gerçekler (nefsleri) gösterilmektedir. Buna göre insanların kendi yaratılışları ile ilgili konuların Allah'ın "Yaratıcılığı" ile derinden ve doğrudan bağlantısının bulunduğu anlaşılmaktadır. Evren ortamının ve bu ortamda "yaşam" olarak tanımlanan her türlü "canlılığın" ortaya çıkması ile ilgili olarak yapılan bütün bilimsel araştırmalar ve ulaşılan sonuçlar "insanların" bu ortamdaki en "üstün" bir "yapı" olduğunu göstermektedir. Halen sürmekte olan araştırmalardan elde edilen bilgilerden, yaklaşık olarak 3-4 Milyon yıl önce bu ortamda "suda" başlayan "canlı" yaşamının değişime ve gelişime uğrayarak (Evrim) sayısız yaşam yapılarını (Formlarını) oluşturduğu, bunlar arasında "insanın" madde yapısının da en "üstün" bir "yapı" olarak bugünkü halini aldığı açıklanmaktadır. Öte yandan insan yapısında diğer yapılarda olmayan özel "unsurlar" bulunduğu, buna göre insan yapısının aslında kütlesi (madde) olmayan, enerji esaslı ve "manevi" bir "unsur" ile bir "bütünlük" oluşturduğu ve insanın bu ortamdaki en "üstün" yapı olmasında bu manevi unsurun en önemli "etken" olduğu anlaşılmaktadır. Sözü edilen bu etkenin kaynağı olan manevi unsur "Ruh" olarak tanımlanmaktadır. Kur'an Ayetlerinden anlaşıldığına göre "Ruh", Allah'ın insanların beden yapılarına "Kendisinden" yerleştirdiği (üflediği) ve bütün sırrı sadece "Kendisinde" ve "Kendisine Ait" olan özel bir "unsur" olmaktadır. Bu unsurun, Allah'ın bu Evren ve Dünya ortamında kendi "Halifesi" olarak faaliyetlerde bulunmasını takdir ettiği insanlara, bu faaliyetleri yürütmesi için verildiği ve bu unsura "Akıl" olarak tanımladığımız "yeteneğin" eklendiği Ayetlerde bildirilmektedir. Aynı zamanda insanın yaratılmasına sahip olduğu "kısıtlı" iradesi ile itiraz eden ve "cin" toplumundan olan "Şeytan" adlı bir diğer enerji esaslı yapı tarafından "Allah'ın izni ile" insanları olumsuz davranışlara yönlendirecek hislerin ve güdülerin de yerleştirildiği yine Ayetlerdeki ifadelerden görülebilmektedir.

İnsanın kendi benliğini yani nefsini oluşturan unsuru (Ruh) ve buna bağlı olan sahip olduğu akıl ve diğer yeteneklerin, onu "Yaratan" tarafından Evrendeki bütün yaratılışın (Evrim) bir kolu olarak "içinde bulunduğu" maddi beden yapısı ile bir bütünlük oluşturmak üzere "eklendiğini" anlayabildiği zaman "bunun" Allah'ın "Yaratıcılığının" muhteşem bir "delili" olduğunu da anlayacağı bildirilmektedir.

Burada geçen cin ve şeytan ile ilgili olarak Melekler, Cinler ve Şeytanlar bölümünde açıklayıcı bilgiler bulunmaktadır.

Allah, tüm bu örnek ve uyarılarına rağmen insanların Akıllarını kullanmamalarının bir sonucu olarak kendilerinden beklenen bu "Gerçeğin" kabul edilmesine karşı kendi düşüncelerinde diretmelerini "Nankörlük" olarak tanımlamaktadır. Gerçekten samimiyetle incelenmesi halinde sadece yukarıdaki Ayetler ile verilen bilgi ve örneklerin bile, Kur’an’daki diğer tüm Ayetlerde olduğu gibi, insanlara kendi varlıklarının nedeni ve bulundukları ortam üzerinde düşünmelerine yol açacak ve "Kabul Edilmesi Beklenen Gerçeğe" ulaştıracak bilgileri içerdiği görülecektir. Yüce Allah bütün bu açıklamaları ile Ayetleri üzerinde tartışanların Allah ile ilgili "Delillerin" işaret ettiği "Gerçeklerden" kaçınmalarının mümkün olmadığını herkese bildirmekte ve uyarmaktadır.

Böylece ayetlerimiz üzerinde tartışanlar, kendilerine kaçacak bir yer olmadığını bilsinler. (62/35), (42/35)

İnsanların kendilerine öğüt olarak iletilen bu örneklerden "ders" alarak (İbret) bunları inceleyip anlayabilmeleri Allah ve Yaratıcılığı" ile ilgili fikir sahibi olmalarını sağlayacaktır. Bu incelemeler sırasında İnsanların Allah'ın "Her Şeye Gücünün Yettiğini" görecekleri hatırlatılmaktadır. Bu nedenle bunları bırakıp esasen yaratılmış olan ve kendilerine ne fayda ve ne zarar verebilen "Şeylere" yönelip onlara "Kulluk" edenler "İnkârcı" olarak tanımlanmaktadır.

Bu nedenle Allah'a ve Allah'ın "Tek Yaratan Güç" olduğuna dair olan bütün bu "delilleri" Akıllarını kullanamamaları yüzünden "Anlamayan" ve "Sevgi ve Merhametli olan Tek İradenin" Allah olduğunu inkâr edenler, Kur’an’ın genel çerçevesinde "İnsan Olmak" düzeyine erişememiş olarak nitelendirilmektedir.